Moet ik studiekosten terugbetalen aan mijn werkgever als ik ontslag neem?

Geen studiekosten terugbetalen bij verplichte opleiding

Als je een verplichte opleiding hebt gevolgd, hoef je daarvoor geen kosten terug te betalen als je ontslag neemt. Een verplichte opleiding is scholing die noodzakelijk is voor het verrichten van de functie. Dit zijn vaak verplichte opleidingen op het gebied van veiligheid of het bijhouden van vakbekwaamheid. De tijd die je besteedt aan een verplichte opleiding wordt gezien als arbeidstijd. Als werknemer heb je dus recht op loon. Alle kosten voor verplichte scholing zijn voor rekening van de werkgever. Dit staat in de wet Transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden.

Studiekostenbeding bij niet-verplichte opleiding

Als je werkgever kosten betaalt van een opleiding die niet verplicht is voor je functie, kan een studiekostenbeding worden afgesproken. Een studiekostenbeding is een clausule in de arbeidsovereenkomst waarin werkgever en werknemer met elkaar afspreken dat de werkgever de kosten van een studie, opleiding of cursus, volledig of gedeeltelijk betaalt. De werkgever betaalt dan bijvoorbeeld het collegegeld of de werknemer werkt tijdens zijn studie voor minder salaris in ruil voor de vergoede studiekosten.

Richtlijnen voor het terugbetalen van studie- of opleidingskosten

In de wet is niets geregeld over het terugbetalen van studie- of opleidingskosten voor niet-verplichte opleidingen. De Hoge Raad (het hoogste rechtscollege in ons land) heeft wel een aantal richtlijnen gegeven. Lees ze hieronder.

De studieovereenkomst moet duidelijk zijn

De overeenkomst moet op papier staan en helder geformuleerd zijn. Alleen dan is het voor jou duidelijk wat de terugbetalingsverplichting inhoudt.

Hoe lang wil je werkgever ‘profiteren’ van jouw nieuwe kennis en vaardigheden?

De werkgever beschrijft in een zogenoemde ‘glijdende schaal’ hoe de terugbetalingsverplichting in gelijke mate en gedurende een vastgestelde periode afneemt.

Een voorbeeld

Je betaalt 100% terug als je in het eerste jaar na afronding van jouw studie of opleiding opzegt. Je betaalt 75% terug als je in het tweede jaar na afronding van jouw studie of opleiding opzegt. Vervolgens 50% in het derde jaar en 25% in het vierde jaar.

Zeg je direct na het volgen van de opleiding je baan op? Dan moet je het gehele bedrag van je studiekosten terugbetalen. Zeg je 4 jaar later op? Dan hoef je niets meer terug te betalen. Jouw werkgever heeft voldoende profijt gehad van de investering. Welke periode redelijk is, hangt af van de aard van de opleiding en de kosten daarvan. Een periode van 3 à 5 jaar is redelijk. Uiteraard met een glijdende schaal.

Geen ‘glijdende schaal’? Dan kun je aangeven dat voor jou geen terugbetalingsplicht geldt.
Er bestaat dan een goede kans dat de rechter dit standpunt volgt.

Wie neemt het initiatief voor het volgen of opleiding?

Van belang kan zijn wie het initiatief heeft genomen voor het volgen van de studie of opleiding. Als de werkgever dat initiatief neemt, kan dat aanleiding zijn om minder snel een terugbetalingsverplichting aan te nemen.

Andere factoren

Daarnaast kan nog van belang zijn:

• Of de studie of opleiding al dan niet noodzakelijk was voor voortzetting van het dienstverband.
• De ‘haalbaarheid’ van de studie of opleiding.
• De kosten in verhouding tot het loon.

Redelijk en eerlijk

Een beroep van de werkgever op een studiekostenbeding kan in strijd zijn met de redelijkheid en eerlijkheid.
Stel: Je hebt een tijdelijk contract en uw werkgever besluit jouw arbeidsovereenkomst niet te verlengen. In die omstandigheden kan het in strijd zijn met de redelijkheid en eerlijkheid als jouw werkgever je houdt aan de terugbetalingsregeling.

Jouw functie vervalt en je moet daardoor een andere baan zoeken

De kans is dan groot dat een beroep van de werkgever op het studiekostenbeding in strijd is met de redelijkheid en eerlijkheid. De werkgever kan alleen de werkelijk gemaakte studiekosten op jou verhalen.

Soms kan de werkgever studiekosten verrekenen met de transitievergoeding

Tenslotte is nog van belang dat onder de Wet werk en zekerheid scholingskosten soms in mindering mogen worden gebracht van de transitievergoeding. Het Besluit voorwaarden in mindering brengen kosten transitievergoeding (Stb. 2015, 171) stelt echter (ook) strenge voorwaarden aan deze mogelijkheid. Het moet dan gaan om kosten die de werkgever heeft gemaakt om de inzetbaarheid van de werknemer binnen óf buiten het bedrijf te bevorderen. Een uitzondering geldt voor een opleiding die nodig was voor de eerste functie van de werknemer. Een andere uitzondering geldt voor re-integratiekosten en kosten die zijn gemaakt voor de herplaatsing van de werknemer.