Identiteitsfraude voorkomen

Wat is identiteitsfraude?

Criminelen kunnen persoonsgegevens verkrijgen door bijvoorbeeld phishing of een datalek. Met die persoonsgegevens doen zij zich online voor als iemand anders. Ze sluiten dan overeenkomsten of plegen strafbare feiten. Of ze gebruiken deze gegevens om zich voor te doen als officiële instantie, zoals je bank. Zo maken ze je geld of nog meer gegevens afhandig. Het kan gebeuren dat:

• Je rekeningen krijgt voor een bestelling die je niet hebt gedaan.
• Je in aanraking komt met justitie door een persoonsverwisseling.
• Iemand zich voor jou uitgeeft met een nepprofiel op sociale media.
• Onbekenden jouw naasten proberen op te lichten door net te doen of ze jou zijn. Dit gebeurt regelmatig via WhatsApp.

Kortgezegd gebeuren er dus dingen waar je zelf niet voor gekozen hebt. Hopelijk overkomt jou dit niet en gelukkig wordt het deze criminelen op allerlei manieren zo moeilijk mogelijk gemaakt. Toch blijkt het helaas niet altijd mogelijk om misbruik van persoonsgegevens volledig te voorkomen.

Wat te doen bij identiteitsfraude?

Onderneem zo snel mogelijk actie. Criminelen kennen duizend-en-één manieren om je te bestelen. Het is moeilijk om je tegen al deze manieren te wapenen en soms kun je er ook weinig aan doen, zoals bij een datalek. Ieder slot is uiteindelijk te kraken en er bestaan haast geen mensen die volledig ongevoelig zijn voor oplichting. Neem het jezelf in ieder geval niet kwalijk als dit je overkomt, maar onderneem wel snel actie! Dat zou je immers ook meteen doen als je merkt dat er bij je is ingebroken.

Doe aangifte van identiteitsfraude bij de politie

Aangifte doen is ten eerste belangrijk omdat de politie je zonder aangifte niet kan helpen. Ook moet je aantonen dat je alles hebt gedaan om de schade door de identiteitsfraude te beperken. Tenslotte help je er andere slachtoffers van identiteitsfraude mee. Als er veel aangiftes worden gedaan over misbruik van persoonsgegevens krijgt het probleem een hogere prioriteit. Dat leidt misschien tot meer aanwijzingen, waardoor de kans groter wordt dat de politie iets kan doen. Aangifte doen van identiteitsdiefstal of -fraude kan ook telefonisch via het landelijke telefoonnummer van de politie: 0900 – 8844.

Meld misbruik van jouw persoonsgegevens bij je bank of creditcardmaatschappij

Het is erg belangrijk dat je bij vermoeden van identiteitsdiefstal of -fraude melding doet bij je bank of creditcardmaatschappij. Zij kunnen vervolgens een risico-inschatting maken en bijvoorbeeld jouw rekening blokkeren. Ze controleren of er vreemde transacties zijn geweest, of geven je een nieuwe bankpas met een nieuwe pincode. Gaat het dan toch nog mis? Dan kun je in ieder geval bewijzen dat jouw bank of creditcardmaatschappij van het probleem op de hoogte was.

Doe melding bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI)

Als je denkt dat je te maken hebt met identiteitsdiefstal of -fraude, doe dan melding bij het CMI (onderdeel van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG)). Het CMI beoordeelt vervolgens jouw melding en bepaalt de vervolgstappen. Als het CMI beoordeelt dat er daadwerkelijk sprake is van identiteitsdiefstal of -fraude, kunnen zij stappen ondernemen om verdere schade te voorkomen. Zoals een vervolgmelding bij de Belastingdienst, de politie of de RDW.

Meld misbruik van persoonsgegevens op je rechtsbijstandverzekering

Als je een rechtsbijstandverzekering hebt, kun je melding van identiteitsfraude of identiteitsdiefstal melden. Onze juristen adviseren je dan over de stappen die je kunt nemen.

Verzamel en bewaar zo veel mogelijk bewijs

Ontdek je misbruik van jouw persoonsgegevens? Bijvoorbeeld omdat er zonder jouw toestemming een abonnement op jouw naam is afgesloten? Blijf dan niet stilzitten. Overeenkomsten die zonder jouw toestemming op jouw naam worden afgesloten, zijn uiteraard niet rechtsgeldig, De verkoper of dienstverlener moet bewijzen dat je daadwerkelijk de overeenkomst wilde sluiten. Dit kan wel problemen opleveren. Een goede administratie is daarom dus erg belangrijk.

• Schrijf op wie jou belt en vraag om een schriftelijke bevestiging van het gesprek.
• Bewaar alle brieven, e-mails en andere berichten die je krijgt goed.

Blijf in contact met schuldeisers

Naast het bijhouden van een goede administratie, is het belangrijk dat je contact houdt met schuldeisers. Zij weten immers niet dat je slachtoffer bent geworden van identiteitsdiefstal of -fraude. Leg dit goed uit en stuur eventueel bewijs, zoals een kopie van jouw aangifte of melding bij het CMI. Let er wel op dat je onnodige persoonsgegevens onleesbaar maakt.

Tips om misbruik van persoonsgegevens te voorkomen 

• Ga zorgvuldig om met jouw persoonsgegevens en bedenk goed waar je jouw gegevens achterlaat.
• Geef jouw identiteitsbewijs nooit af en wees zeer terughoudend in het maken en afgeven van kopieën. Ontkom je er niet aan om een kopie te geven? Maak dan gegevens zoals je Burgerservicenummer (BSN) onleesbaar. Hiervoor zijn apps beschikbaar.
• Bewaar persoonsgegevens en identiteitsbewijzen altijd op een veilige plek.
• Probeer je wachtwoorden te onthouden, of sla ze op een veilige manier op. Dat kan met een wachtwoordmanager.
• Beveilig je e-mail en sociale media met dubbele verificatie en maak gebruik van sterke wachtwoorden.
• Zorg dat je software up-to-date is en gebruik goede computerbeveiligingsprogramma's.
• Doe je een oude telefoon, computer, tablet, of ander soort multimedia-apparaat weg? Vernietig dan alle gegevens die erop staan.
• Gooi je brieven of oude administratie weg? Versnipper deze dan eerst, of verbrand ze in een vuurkorf.
• Doe je een oude bankpas of creditkaart bij het vuil? Knip deze dan eerst in kleine stukken en verspreid ze over een aantal vuilniszakken.

Persoonsgegevens laten verwijderen of anonimiseren

Verwerkt een organisatie jouw gegevens en maak je jezelf zorgen over of dit wel veilig gebeurt? Je kunt daarover altijd vragen stellen bij de Functionaris gegevensbescherming (FG) van die organisatie. Ben je dan nog niet gerustgesteld? Dan kun je die organisatie vragen om jouw gegevens te verwijderen of te anonimiseren. Gebruik daarvoor onze voorbeeldbrief. De FG moet binnen 4 weken laten weten of hij jouw gegevens verwijdert. Ben je het oneens met het besluit? Dan kun je daarna een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

Signalen van (digitale) fraude

Helaas is het soms niet te voorkomen dat criminelen jouw gegevens in handen krijgen, zoals bij een datalek. Daarop heb je zelf immers nauwelijks invloed. Toch kun je veel doen om te voorkomen dat je slachtoffer wordt van de gevolgen van een datalek. Wees daarom alert op (digitale) fraude en weet waarmee je te maken kunt krijgen.

Spoofing

Spoofing is een manier van oplichting waarbij de oplichter zich voordoet als een betrouwbare organisatie, zoals bijvoorbeeld je bank. Met alleen persoonsgegevens of zelfs een burgerservicenummer (BSN), is het meestal niet mogelijk om een overeenkomst te sluiten. Vaak is er meer nodig, zoals een (veilige) kopie van jouw identiteitsbewijs. Een oplichter gebruikt daarom persoonsgegevens om je ervan te overtuigen dat hij namens bijvoorbeeld de bank belt en betrouwbaar is. Nadat hij jouw vertrouwen heeft, probeert hij je meer gegevens of geld afhandig te maken.
Spoofing gebeurt:

• Aan de deur (babbeltrucs)
• Per telefoon  (helpdeskfraude)
• Per e-mail (phishing)
• Via een nagemaakte website
• Het kan ook om een combinatie van deze trucs gaan.

Spoofing tegengaan

Natuurlijk hoef je niet meteen alles en iedereen te wantrouwen. Wees wel voorzichtig en controleer wat een onbekende zegt.

• Staat er iemand aan je deur? Vraag om legitimatie en bel de organisatie waarvoor diegene zegt te werken. Vertrouw je het dan nog niet? Vraag de persoon dan om te vertrekken en jou per post te benaderen. Voel je jezelf niet veilig, of bedreigd? Sluit dan de deur en bel de politie.
• Vertrouw je het niet als iemand jou belt, bijvoorbeeld namens een organisatie? Verbreek de verbinding, zoek het nummer van die persoon of organisatie op en bel zelf terug. Dan weet je zeker dat je echt met die persoon of organisatie spreekt.
• Word je gevraagd op een link te klikken, iets te downloaden, geld over te maken of een nummer te bellen? Doe dit dan niet. Zoek zelf het telefoonnummer van de betreffende persoon of organisatie op en bel eerst om het bericht te controleren.

Bedenk bovendien dat betrouwbare organisaties je nooit vragen om wachtwoorden en pincodes. Gebeurt dit wel? Dan is de kans zeer groot dat je met fraude te maken hebt.